1. Жалпы ережелер
1.1. Алматы қаласы Денсаулық сақтау басқармасының "№ 3 қалалық кәсіпорын" шаруашылық жүргізу құқығындағы мемлекеттік коммуналдық кәсіпорнының Әдеп кодексі (бұдан әрі мәтін бойынша – Кодекс) (бұдан әрі мәтін бойынша– кәсіпорын) кәсіпорындағы лауазымдық міндеттерін орындау кезінде медицина қызметкерлеріне басшылыққа алуға ұсынылатын әдеп нормалары мен мінез-құлық қағидаларының жиынтығы болып табылады.
1.2. Осы Кодекс Қазақстан Республикасының Конституциясына, Қазақстан Республикасының Еңбек кодексіне, кәсіпорын жарғысына және Қазақстан Республикасының медициналық ұйымдарындағы еңбек қатынастарын регламенттейтін басқа да нормативтік құқықтық актілерге сәйкес әзірленді, медицина қызметкерлерінің өз қызметі үшін азаматтар мен тұтастай қоғам алдындағы моральдық жауапкершілігін айқындайды.
1.3. Кодекстің кәсіпорынның ішкі нормативтік құжаты мәртебесі бар және қолдану үшін міндетті болып табылады.
1.4. Осы Кодексте белгіленген талаптарды бұзу еңбек тәртібін өрескел бұзу ретінде қаралады және бұзушылыққа жол берген қызметкерді кадрлар жөніндегі кеңестің отырысында қарауға шығару және кадрлар жөніндегі кеңестің шешімі бойынша тәртіптік жазаны қолдану үшін негіз болып табылады.
1.5. Осы кодекстің орындалуын бақылау кадрлар жөніндегі кеңеске жүктеледі.
2. Медицина қызметкері және қоғам
2.1. Медицина қызметкерінің кәсіби қызметінің басты мақсаты-адамның өмірін сақтау, аурулардың алдын алу және денсаулығын қалпына келтіру, сондай-ақ емделмейтін аурулардағы азапты азайту. Медицина қызметкері өз міндеттерін Гиппократтың антын, гуманизм мен мейірімділік принциптерін басшылыққа ала отырып орындайды.
2.2. Медицина қызметкері өзінің шешімдері мен іс-әрекеттері үшін барлық жауапкершілікті өз мойнына алады, ол үшін ол жүйелі түрде кәсіби жетілдіруге міндетті.
2.3. Өз қызметінде медицина қызметкері өзіне белгілі және қолдануға рұқсат етілген медицина ғылымының соңғы жетістіктерін пайдалануы керек.
2.4. Материалдық, жеке пайда себептері медицина қызметкерінің кәсіби шешім қабылдауына әсер етпеуі керек.
2.5. Медицина қызметкері дәрі-дәрмектерді дайындаушы фирмалар мен таратушылардан олар ұсынатын дәрі-дәрмектерді тағайындағаны үшін көтермелеулерді қабылдамауы керек.
2.6. Медицина қызметкері дәрі-дәрмектерді тағайындау кезінде медициналық көрсеткіштерді және науқастың мүдделерін қатаң басшылыққа алуы керек.
2.7. Медицина қызметкері жасына, жынысына, нәсіліне, ұлтына, дініне, әлеуметтік жағдайына, саяси көзқарастарына, азаматтығына және басқа да медициналық емес факторларға, соның ішінде материалдық жағдайына қарамастан, оған мұқтаж кез келген адамға медициналық көмек көрсетуі керек.
2.8. Медицина қызметкері өзі жұмыс істейтін мекемеге қатысты өз міндеттемелерін адал орындауы керек.
2.9. Студенттер мен жас мамандарды оқытатын медицина қызметкерлері өздерінің мінез-құлқымен және өз міндеттерін орындауға деген көзқарасымен үлгі болуға тиіс.
2.10. Медицина қызметкері оған қол жетімді құралдармен (газеттер, журналдар, радио, теледидар, әлеуметтік желілер, әңгімелер және т.б.) салауатты өмір салтын насихаттауға, қоғамдық және кәсіби этикалық нормаларды сақтауда үлгі болуға міндетті.
2.11. Медицина қызметкері, егер ол кәсіби тәуелсіздікпен үйлесімді болса, медицина қызметкерінің қадір-қасиетін төмендетпесе және пациенттерге және оның кәсіби қызметіне зиян келтірмесе, қандай да бір басқа қызметпен айналыса алады.
2.12. Медицина қызметкерінің жеке практика құқығы заңмен реттеледі.
2.13. Медицина қызметкері қызмет ететін адамгершілік мақсаттар оған өзінің жеке қадір-қасиетін заңды қорғауды, жеткілікті материалдық қамтамасыз етуді, кәсіби қызметті жүзеге асыру үшін жағдай жасауды талап етуге негіз береді.
2.14. Наразылықтың ұйымдастырушылық нысандарына қатыса отырып, медицина қызметкері оның бақылауындағы пациенттерге қажетті медициналық көмекті қамтамасыз ету міндетінен босатылмайды.
2.15. Медициналық этиканың сақталуын бақылауды медицина қызметкерінің тікелей басшылары жүзеге асырады.
3. Медицина қызметкері және пациент
3.1. Медицина қызметкері пациенттерге көрсетілетін медициналық көмектің сапасына жауап береді. Өз жұмысында ол Қазақстан Республикасының заңдарын, қолданыстағы нормативтік құжаттарды (медициналық стандарттарды) басшылыққа алуға міндетті, бірақ осы ұйғарымдар шеңберінде аурудың ерекшеліктерін ескере отырып, науқастың мүдделерін басшылыққа ала отырып, әрбір нақты жағдайда барынша тиімді деп санайтын алдын алу, диагностикалау және емдеу әдістерін таңдауға міндетті. Қажет болған жағдайда медицина қызметкері әріптестерінің көмегін пайдалануға міндетті.
3.2. Медицина қызметкері оларға көрсетілетін көмектің сапасы ең жоғары деңгейде болуы үшін бар күшін салуы керек.
3.3. Медицина қызметкері пациентті негізсіз тәуекелге ұшыратпауы керек, тіпті оның білімін адамгершілікке жатпайтын мақсаттарда пайдалануы керек. Емдеудің кез-келген әдісін таңдағанда, медицина қызметкері, ең алдымен, "зиян келтірме!».
3.4. Медицина қызметкері пациенттің емдеуші дәрігерді, мекемені таңдау және емдеу-алдын алу шараларын жүргізу туралы шешім қабылдауға қатысу құқығын құрметтеуге тиіс. Пациенттің емделуге ерікті келісімін медицина қызметкері әдетте науқаспен жеке сөйлескен кезде жазбаша түрде алады. Бұл келісім саналы болуы керек, науқасқа емдеу әдістері, оларды қолданудың салдары, атап айтқанда, мүмкін болатын асқынулар және басқа балама емдеу әдістері туралы міндетті түрде хабарлау керек. Пациенттің келісімінсіз емдеу-диагностикалық іс-шараларды жүргізуге пациенттің өмірі мен денсаулығына қауіп төнген және оның жағдайды барабар бағалай алмаған жағдайларда ғана рұқсат етіледі. Мұндай жағдайларда алқалы түрде шешім қабылдаған жөн. Психикалық аурумен ауыратын адамдарды емдеу кезінде медицина қызметкері Қазақстан Республикасының психиатриялық көмек көрсету туралы заңнамасын және оны көрсету кезінде азаматтардың құқықтарының кепілдіктерін басшылыққа алуға тиіс. Баланы емдеу кезінде медицина қызметкері оның ата-анасына немесе қамқоршыларына толық ақпарат беруге, емдеудің қандай да бір әдісін немесе дәрілік затты қолдануға олардың жазбаша келісімін алуға міндетті.
3.5. Медицина қызметкері науқастың ар-намысы мен қадір-қасиетін құрметтеуге, оған мейірімділікпен қарауға, оның жеке құпияға құқығын құрметтеуге, оның келісімінсіз диагноз және емдеу әдісі туралы ақпарат таратпауға тиіс. Науқастың туыстары мен жақындарының алаңдаушылығын түсініп қабылдаңыз, бірақ сонымен бірге ол пациенттің және оның отбасы мүшелерінің жеке істеріне жеткілікті кәсіби себептерсіз араласпауы керек.
3.6. Медицина қызметкерінің пациентке өзінің философиялық, діни және саяси көзқарастарын таңуға құқығы жоқ. Дәрігердің жеке көзқарасы және басқа да кәсіби емес себептер диагностика мен емдеуге әсер етпеуі керек.
3.7. Егер пациент өз келісімін саналы түрде білдіре алмаса, оны заңды өкіл немесе науқасты үнемі қамқорлыққа алатын адам білдіруі керек.
3.8. Науқас өзінің денсаулық жағдайы туралы толық ақпарат алуға құқылы, бірақ ол одан бас тартуы немесе денсаулық жағдайы туралы хабарлауы керек адамды көрсетуі мүмкін.
Ақпарат пациентке елеулі зиян келтіруі мүмкін деген дәлелді себептер болған жағдайда жасырын болуы мүмкін. Алайда, пациенттің нақты талаптары бойынша медицина қызметкері оған толық ақпарат беруге міндетті. Науқас үшін қолайсыз болжам болған жағдайда, оның өмірін ұзартуға, мүмкін болатын қолайлы нәтижеге үміт қалдырып, оны өте нәзік және мұқият хабардар ету қажет.
3.9. Пациенттің қалауы бойынша медицина қызметкері оның басқа медицина қызметкерімен консультация алу құқығын іске асыруға кедергі жасамауға тиіс.
3.10. Медицина қызметкері пациентпен жұмыс істеуден бас тарта алады, оны келесі жағдайларда басқа маманға тапсырады:
- егер өзін жеткілікті Құзыретті сезінбесе, тиісті көмек көрсету үшін қажетті техникалық мүмкіндіктері жоқ;
- медициналық көмектің бұл түрі дәрігердің адамгершілік қағидаттарына қайшы келеді;
- дәрігер пациентпен терапевтік ынтымақтастық орната алмайды.
3.11. Медицина қызметкерінің науқаспен қарым-қатынасы кезінде өзін-өзі жарнамалауға жол берілмейді.
3.12. Қателік жіберген немесе емдеу процесінде күтпеген асқынуларды дамытқан кезде медицина қызметкері бұл туралы науқасты, тікелей басшыны хабардар етуге және зиянды салдарларды түзетуге бағытталған іс-қимылдарға дереу кірісуге міндетті.
3.13. Медициналық қызметкердің кәсіби міндеттерін дәрігер бүркеншік атты қолданбай және ресми түрде берілген атақтарды, дәрежелерді, атақтарды көрсетпей-ақ өз тегімен ғана жүзеге асыра алады.
4. Медицина қызметкерлерінің алқалылығы
4.1. Өмір бойы медицина қызметкері оған кәсіби шеберлікті үйреткен адамға құрмет пен ризашылық сезімін сақтауға міндетті.
4.2. Медицина қызметкері медициналық қоғамдастықтың абыройы мен асыл дәстүрлерін қорғауға міндетті. Медицина қызметкерлері бір-біріне құрметпен және мейірімділікпен қарауы керек.
4.3. Медицина қызметкерінің басқа медицина қызметкерінің кәсіби біліктілігіне жария түрде күмән келтіруге немесе оның беделін түсіруге құқығы жоқ.
4.4. Қиын клиникалық жағдайларда тәжірибелі медицина мамандары тәжірибесі аз әріптестеріне дұрыс түрде кеңес беріп, көмек көрсетуі керек. Бірақ емдеу процесіне тек емдеуші дәрігер ғана жауап береді, олар әріптестерінің ұсынымдарын қабылдауға немесе олардан бас тартуға құқылы, бұл ретте тек науқастың мүдделерін басшылыққа алады.
4.5. Денсаулық сақтау мекемелерінің дәрігер - басшылары өздерінің қарамағындағы медицина қызметкерлерінің кәсіби біліктілігін арттыруға қамқорлық жасауға міндетті.
4.6. Медицина қызметкерлері мекеменің басқа медициналық және көмекші қызметкерлеріне құрметпен қарауға міндетті, олардың біліктілігін арттыруға үнемі қамқорлық жасайды.
5. Медициналық құпия
5.1. Әрбір пациенттің жеке құпиясын сақтауға құқығы бар және дәрігер, сондай-ақ медициналық көмек көрсетуге қатысатын басқа адамдар, науқас қайтыс болғаннан кейін де, егер науқас басқаша бұйрық бермесе, медициналық көмекке жүгіну фактісі сияқты, медициналық құпияны сақтауға міндетті.
5.2. Құпия науқасты емдеу және емдеу процесінде алынған барлық мәліметтерге қолданылады (диагноз, емдеу әдістері, болжам және т.б.).
5.3. Науқас туралы медициналық ақпарат ашылуы мүмкін:
- науқастың жазбаша келісімі бойынша;
- анықтау, тергеу, прокуратура және сот органдарының дәлелді талабы бойынша;
- егер құпияны сақтау пациенттің және (немесе) басқа адамдардың денсаулығы мен өміріне айтарлықтай қауіп төндірсе (қауіпті жұқпалы аурулар);
- емдеуге осы ақпарат кәсіби қажетті болып табылатын басқа мамандарды тартқан жағдайда.
5.4. Дәрігер науқасты емдеуге қатысатын адамдардың да кәсіби құпияны сақтауын қамтамасыз етуі керек.
5.5. Медициналық ақпаратқа қол жеткізу құқығын пайдаланатын адамдар пациент туралы алынған барлық мәліметтерді құпия сақтауға міндетті.
5.6. Ғылыми зерттеулер, студенттерді оқыту және дәрігерлерді жетілдіру процесінде дәрігерлік құпия сақталуы керек. Науқасты көрсету оның келісімімен ғана мүмкін болады.
6. Әдеп Кодексінің қолданылу шегі, оны қайта қарау тәртібі және оны бұзғаны үшін жауапкершілік.
6.1. Дәрігердің бірінші судьясы-өз ар-ұжданы. Екіншісі-қызметкерлердің этикалық нормаларды бұзу фактілерін талдауға және әкімшілік жаза қолдану үшін әкімшіліктің назарына жеткізуге құқығы бар кадрлар Кеңесі.
6.2. Егер әдеп нормаларын бұзу Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасының ережелерін бір мезгілде қозғаса, медицина қызметкері заң бойынша жауапты болады.
6.3. Қызметкер оның мінез-құлқы ұжымда көпшілік алдында талқылануы мүмкін екенін түсінуі керек.
6.4. Кодексті қайта қарау және түсіндіру.
Кодексті қайта қарау және оның ережелерін түсіндіру құқығы кәсіпорынның кадрлар Кеңесіне тиесілі. Кодексті қайта қарау тәртібі кадрлар жөніндегі Кеңестің шешімімен айқындалады.
6.5. Нақты жағдайларда Кодекстің белгілі бір ережелері түсініксіз түсіндіруге мүмкіндік беретіні анықталуы мүмкін. Бұған тап болған кадрлар Кеңесі өзінің түсіндірмесін кадрлар Кеңесінің немесе конференцияның шешімімен рәсімдейді. Түсіндіру этикалық кодекске қосымша ретінде бекітілгеннен кейін заңды күшке ие болады.
Тіркеу парағын өзгерту
| № | № өзгеріс енгізілген стандарттың бөлімі, тармағы | Өзгеріс күні | Өзгерістерді енгізген тұлғаның толық аты-жөні |
Танысу парағы
| № | ТАЖ | Лауазымы | Қол қою | Күні |
| 1. |